قاعده لاضرر چه میگوید؟
قاعده لاضرر چه میگوید؟
در مقابل قاعده تسلیط در حقوق اسلام و متعاقب آن در حقوق ایران، قاعده دیگری وجود دارد که یکی از منابع مهم حقوق به شمار می‌رود. این قاعده به قاعده لاضرر مشهور شده و منتسب به پیامبر مکرم اسلام(ص) است. آن حضرت این قاعده را در مقام تعارض بین حق مالکیت دو نفر بیان کردند.
مختصر شرح ماجرا بدین قرار بوده است که در زمان پیامبر عظیم‌الشان اسلام(ص)، شخصی درخت خرمایی درمنزل همسایه‌اش داشت و بدون رعایت آداب ورود به منزل غیر و با این ادعا که به درختی که مالک آن است رسیدگی می‌کند، وارد منزل همسایه می‌شد و از این بابت باعث آزار و اذیت همسایه‌اش را فراهم می‌آورد. با شکایت صاحب منزل نزد پیامبر(ص) و دعوت از صاحب درخت، وی حاضر به فروش یا تعویض درخت حتی با تعداد زیادی درخت در جای دیگر نشد و نه تنها به تذکرهای همسایه، بلکه به ارشاد پیامبر(ص) نیز وقعی ننهاد. همین امر موجب بیـان قاعده «لاضرر و لاضرار فی الاسلام» از زبان مبارک پیامبر اسلام(ص) شد و به استناد آن درخت همسایه از جای کنده و به وی داده شد تا در هر کجا می‌خواهد بکارد.
فلسفه وجودی قاعده لاضرر در اسلام آن است که حقوق همه تا جایی که متعرض حقوق دیگری نشوند، محترمند. مسلم الصدور بودن قاعده مذکور از ناحیه پیامبر(ص) به حدی است که هیچ اختلافی بین فرق اسلامی در آن وجود ندارد و مشهور فقها آن را قبول کرده‌اند و تاکنون مبنای بسیاری از فتاوی مهم بوده است. برهمین اساس. پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، یکی از اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بدان اختصاص یافته است و قاعده لاضرر بدین نحو بیان شده است: «هیچ‌کس نمی‌تواند اعمال حق خویش را وسیله اضرار به غیر یا تجاوز به غیر یا تجاوز به منافع عمومی قرار دهد.»
کلمات کلیدی :
» نظر